Motor Vuruntusu Nedir?
Motor Vuruntusu hava-yakıt karışımının buji marifetiyle değil de bölgesel olarak aşırı basınç ve sıcaklığın etkisiyle kendiliğinden yanması ve bunun sonucunda çok hızlı basınç yükselmesi ile duyulabilir bir ses oluşturan kendiliğinden tutuşma olayına vuruntu denir. Vuruntu bir kontrolsüz yanma olup istenmeyen bir noktada gerçekleşir.
Buji ateşlemeli gaz motorlarının da içinde bulunduğu otto çevrimi motorlarında, hava-gaz karışımı, sıkıştırma stroku sırasında buji tarafından ateşlenir. Buji tarafından ateşlenen normal yanmada, oluşan alev dalgası, bujinin ateşleme noktasından başlayarak, silindir-piston arasında kalan boşluğa yayılır. Vuruntuya sebep olan kontrolsüz bir ateşleme ile başlayan alev dalgasının hızı, buji ateşlemesinden kaynaklı normal alev hızından çok daha yüksektir ve çekiç sesine benzer şekilde duyulabilen bu şok dalgası zamanla hasara yol açar.
Motorlarda vuruntuyu önlemek için vuruntu sensörleri ve kontrolörleri bulunur. Vuruntu sensörleri, halka şeklinde olup, silindir kafası üzerine montelidir. Bu sensörler, vuruntunun yol açtığı ses dalgasının şiddetini ölçerek kontrolöre iletirler.
Motor Vuruntusu Ciddi Bir Problem midir?
Vuruntu, görmezden gelinirse ciddi sonuçları olan büyük bir problem olabilir. Motorun maksimum verim ve minimum aşınma ile çalışması için motorun doğru zamanda ateşleme yapması gerekir.
Eğer vuruntu belirli bir seviyeyi geçerse gaz motorlarına ciddi mekanik hasarlar verebilir.
Motor Vuruntu Sebepleri:
- Düşük ve Kalitesiz Yağ
Motor vuruntusunun yaygın nedenlerinden biri düşük ve kalitesiz yağdır. Motorunuz normalden daha fazla yağ tüketiyorsa bunun sebepleri araştırılmalı ve çözülmelidir. Motor yağı motorunuzun aşınmasını önleyen en önemli unsurdur.
- Bozuk ve Kirli Buji
Vuruntunun diğer bir olası sebebi kirli veya eski bujilerdir. Değiştirilme zamanı geçmiş bujiler, kirli veya yağla kaplı bujiler de motorun vuruntu yapmasına neden olabilir. Bujilerinizi değiştirmek, sorunu çözmenize yardımcı olabilir.
- Kötü Contalar veya O-Ringler
Contalar ve o-ringler, motorunuzdaki sızıntıları önlemek için önemlidir. Bu contaların veya o-ringlerin arızalı olması motorun vuruntu yapmasına neden olabilir. Motorun periyodik bakımlarının düzenli yapılması ve kaliteli conta kullanımı ile bu sorun ile karşılaşma olasılığınız oldukça düşer.
- Depozit birikimi
Silindir hacmi içinde, kafa ve piston yüzeyinde biriken depozit, sıkıştırma oranını arttıracağından, vuruntu oluşumuna neden olabilir. Bu durumun yaşanmaması için depozit temizliği yapılmalıdır.
- Bozuk Valf Ayarı veya Hasarlı Valfler
Motor vuruntusunun bir diğer sebebi de valf ayarının düzgün olmamasıdır. Bu durumda valfler zamanında açılmaz ve ateşleme zamanında olmaz. Bunun tam kapanmayan valfler de (valf-guide sıkışması, valf uzaması veya yay kırılması sebepli) vuruntuya sebep olabilir.
- Yanlış Emisyon Ayarı
Motorun emisyon ayarının (hava/yakıt karışımı) düzgün olmaması da vuruntunun sebeplerinden biridir.
- Kötü Buji kondüsyonu
Kötü kondüsyondaki bir buji, hava-gaz karışımını gereğince tutuşturamayabilir ve bu da kontrolsüz bir yanma ve vuruntuya sebep olabilir.
- Yakıtta nem olması
Yakıttaki nem iki şekilde vuruntuya sebep olur. Sıkıştırma zamanında suyun kapladığı yer, sıkıştırma basıncını yükseltir. Ayrıca suyun yüksek sıcaklıkta Hidrojen’e ayrışması (H2), hidrojenin metandan çok daha yanıcı olması sebebiyle vuruntuya sebep olabilir.
Vuruntunun Çözümü:
Motor vuruntusunun kesin çözümü için vuruntunun kök sebebinin (veya sebeplerinin) tespit edilmesi gerekir. Bir uzman gözetiminde, yakıt gazı analizi, motorun yağ durumu, silindir hacmi, valf ayarı ve valfler incelenir, yanma odasına boroskop ile bakılır. Böylece olası vuruntu sebepleri kontrol edilerek var olan problemler tespit edilmeye ve giderilmeye çalışılır.
Motor vuruntusunun önemli bir problem olduğunu ve zamanla daha büyük hasarlara yol açabileceği unutulmamalıdır.
